Bi UsuMallya
MkurugenziMtendaji
Mrejesho
wa utafiti shirikishi wa uraghbishi -Kata
za Mshewe – Mbeya vijijini, Kisaki-
Morogoro vijijini; na Kishapu - Shinyanga
TGNP
Mtandao ni Asasi inayotetea na kuweka
chachu katika harakati za ujenzi wa jamii yenye kuzingatia haki za wanawake ,
usawa wa kijinsia na haki za kijamii katika ngazi zote. Tangu kuanzishwa kwake,
TGNP Mtandao imekuwa inatumia Uraghbishi na
Ushiriki kama mbinu muhimu za kujifunza,
kutafakari, kuchambua na kutekeleza
mikakati mbalimbali ya ujenzi wa Tapo la ukombozi wa wanawake kimapinduzi
lililokita katika ngazi ya msingi
ya kijamii na lenye uwezo kwa kudai uwajibikaji katika kutoa huduma bora ,
kusimamia rasilimali za taifa ili
ziwanufaishe makundi yaliyoko pembezoni hususan wanawake.
Lengo kuu ni kujenga mifumo mbadala dhidi ya mfumo dume ,
uliberali mamboleo na mifumo yote kandamizi[1].
Mafanikio yaliyopatikana ni pamoja na kuendeleza kampeni ya Haki ya Uchumi:
Rasilimali Ziwanufaishe Wanawake Walioko Pembezoni ambayo imewezesha kujenga
nguvu za pamoja na kuongeza uelewa wa masuala ya kijinsia na ukombozi wa
wanawake kimapinduzi katika ngazi mbalimbali hapa nchini na hata nje ya
nchi.
Kutokana na
juhudi hizi, Mwezi Mei 2013, kikosi cha
waraghbishi[2]
toka TGNP kiliwezesha utafiti shirikishi
katika Kata za Kishapu (Shinyanga) ;Mshewe(
Mbeya vijijini) na Kisaki ( Morogoro Vijijini). Utafiti huu ulikuwa ni
mwendelezo wa Utafiti kama huu uliofanyika mwaka jana katika Wilaya husika.
Kwa
mwaka huu utafiti ulifanyika katika vijiji 14 kwenye maeneo yote.. Waraghbishi
ngazi ya jamii walitoa mrejesho kwa viongozi wa Vijiji, kata na Halmashauri na kuwasilisha
changamoto zinazozikabili kata hizo hususan katika masuala ya huduma bora za kijamii, kunufaika na rasilimali,
haki za wanawake na za kijamii. Utafiti huu
ulifuatiwa na warsha za kuanzisha vituo
vya taarifa na maarifa, na ya waandishi wa habari na habari za kiuchunguzi.
Lengo kuu la uraghbishi na utafiti
shirikishi lilikuwa
ni kuwezesha ushiriki wa wanawake, wanaume, makundi na mitandao katika
ngazi ya jamii kufanya
uchambuzi wa hali halisi kwa mrengo wa ukombozi wa wanawake kimapinduzi
; kuibua kero na changamoto zinazokabili makundi husika na za pamoja ;
Mchakato
huu pia ulilenga katika kukuza uwezo na uelewa wa uchambuzi wa kero
zinazoikabili jamii na jinsi zinavyofungamana na mifumo kandamizi
kama utandawazi wizi/uliberali mamboleo, mfumo
dume, mila, desturi, sera mbovu na jinsi zinavyosababisha mgawanyo
mbaya wa rasilimali za taifa. Muhimu pia ilikuwa ni kujenga nguvu za
pamoja katika kudai na kushiriki katika kupanga mikakati ya kutatua
kero hizo.
A: Masuala makuu
yaliyojitokeza katika Utafiti shirikishi na uraghbishi:
1. Changamoto za uwekezaji na
mgawanyo mbaya wa ardhi kwa
wananchi hususan Kata ya Mshewe Mbeya Vijijini.
Utafiti
ulibani kuchukuliwa kwa , kwa maeneo ya
ardhi katika kijiji cha Mshewe – Mbeya vijijini
yenye rutuba hali inayosababisha wananchi kukosa maeneo ya kutosha kwa
ajili ya kilimo na makazi; na hivyo.
kulazimika kuwa vibarua katika mashamba ya
wawekezaji ili waweze kijikimu kimaisha
na wanaume kulazimika kutoa rushwa ya pesa ili kupata kazi katika mashamba hayo.
Wanawake na wasichana wamekuwa wakifanya vibarua katika mashamba ya wawekezaji
kwa ujira mdogo kati ya shilingi (2,500/- na 3000/- tu kwa siku).Wakati huo
huo wanakumbana na ukatili katika ajira
hiyo ikiwemo rushwa ya ngono, hali ambayo inasababisha ongezeko la
magonjwa ambukizi yakiwemo VVU na Ukimwi.
Katika Kata ya Kisaki, Morogoro Vijijini mgogoro mkubwa wa
ardhi ni kati ya wakulima wadogo wadogo
na wafugaji, unaosababisha kuharibiwa kwa
mazao ya wakulima kutokana na
kukosekana kwa eneo la wafugaji. Migogoro hii imezaa tatizo la rushwa, ambapo
wafugaji wanadaiwa kuhonga viongozi ili wasisumbuliwe wanapoingilia maeneo ya
wakulima.
2. Upatikanaji wa maji safi na
salama
Pamoja na Sera ya Taifa ya Maji kuweka lengo la kupatikana kwa maji katika
umbali kwa mita 400; bado maji safi na
salama ni changamoto kubwa kwa wakazi wa Kishapu na Mshewe linalotishia maisha na afya zao.
Mfano katika kijiji cha Ilota- Mshewe,
licha ya uhaba mkubwa wa maji wananchi wanasaka
maji katika eneo hatarishi huku wakichangia maji kidogo yasiyo safi wala
salama pamoja na mifugo. Cha kusikitisha
wananchi hawa wamechanga pesa kwa
ajili ya maji kwa muda mrefu bila mafanikio.
Katika vijiji vya Isoso na Lubaga
Kata ya Kishapu, hali ya ukosefu wa maji, inasababisha wanawake na wasichana kutembea
umbali mrefu na kujikita katika mazingira hatarishi ambayo yamesababisha ongezeko la mimba za
utotoni, ubakaji kwa wanawake na
wasichana na vipigo .
Tatizo hili limeongeza umasikini wa kipato kutokana
kutumia muda mwingi na rasilimali kusaka maji. Kilio chao kikubwa ni kupata
vyanzo mbadala vya maji hasa kutoka zi wa Victoria.
3. Ukosefu wa huduma bora za afya:
Utafiti uliibua changamoto kubwa katika maeneo yafuatayo
3.1 Kijiji cha Ilota, Mbeya Vijijini wananchi
wamekiri kutokuwepo na zahanati hali
inayosababisha wanawake wajawazito kujifungulia majumbani. Kati ya wanawake 20
waliohojiwa ni mmoja (1) tu ambae alishawahi kujifungua katika hospitali ya
Mbalizi . Wengi wamekiri kujifungulia
kwa wakunga wa jadi kwa kukosa fedha za kutosha kwa ajili ya kwenda hospitali
zilizoko mbali na kijiji.
3.2.Kata
ya Kisaki Morogoro vijijini, tatizo kubwa ni ukosefu wa dawa na wahudumu wa
afya katika zahanati za vijiji vya Gomero, Station na Nyarutanga ambapo kuna
majengo mazuri bila wahudumu, dawa wala vifaa tiba kwa ajili ya uchunguzi. Vile vile
wananchi wanachangia gharama kubwa
usafiri wa gari ya wagonjwa shilingi. 70,000/= kwenda Morogoro hususan wanawake
wanaokwenda kujifungua. Daktari wa Kituo cha afya, Kisaki alikiri kuwa tangu Oktoba 2012 hawajapokea dawa wala
kifaa tiba chochote kutoka Stoo ya Madawa ya serikali (MSD) hali inayosababisha
wanawake wengi kukosa huduma, na wengine kupata ulemavu wa kudumu na hususan
fistula
4. Uongozi mbovu na Rushwa
Suala
la viongozi kutowajibika lilijitokeza kama suala mtambuka pamoja na suala la
rushwa katika maeneo yote. Haya yalielezwa kuwa kiini cha changamoto
zilizojitokeza, ukosefu ,wa huduma za msingi kwa wanawake na wanaume walioko
pembezoni.
Vile vile kuwepo na usiri wa taarifa za mapato na matumizi, ,
viongozi kutowashirikisha wananchi katika masuala ya maendeleo,viongozi ngazi
za vijiji kuruhusu video za ngono viongozi kutotekeleza ahadi zao kwa wananchi.
5.
Unyanyasaji
wa wanawake na wasichana
Unyanyasaji wa kijinsia umejitokeza kama suala mtambuka katika maeneo yote. Mfano tatizo la maji linasababisha vipigo kwa
wanawake, ubakaji, elimu duni kwa wasichana, mimba za utotoni na ukosefu wa
kipato. Kwa upande wa uwekezaji/ ardhi, wanawake na wasichana wamekumbana na rushwa ya ngono,
ajira isiyo na staha pamoja na kipato kidogo na kwa upande wa afya, wanawake wamekuwa
wakidaiwa fedha na vifaa wakati wa
kujifungua na hata kujifungulia katika mazingira hatarishi.
B: Masuala makuu ya kufuatilia
1 Katika Serikali na Uongozi Serikali za Mitaa( Vijiji, kata na wilaya) na Serikali Kuu
- Serikali irejeshe ardhi ya Kata ya Mshewe inayomilikiwa na wawekezaji wa nje na ndani ya nchi, kwa manufaa ya wananchi sasa na vizazi vijavyo.
- Pia Serikali itenge maeeneo la wafugaji kata ya Kisaki na kuboresha ulinzi dhidi ya wanyama wanaoharibu mazao na wananchi walioathirika na migogoro ya wakulima na wafugaji walipwe fidia.
- Viongozi wasitumie changamoto za wananchi kisiasa hususan wakati wa kampeni za uchaguzi. Kwa mantiki hii viongozi waliowaahidi wananchi wa kata ya Kishapu kuhusu upatikanaji wa maji watimize ahadi zao mara moja.
- Serikali iboreshe mfumo wa utoaji wa pembejeo ziwe za kutosha na ziwafikie wakulima wadogo wadogo kwa wakati muafaka. Pia kuwepo na maeneo ya masoko kwa ajili ya kuuza mazao ya wakulima.
- Huduma za afya katika kata ya Mshewe, Kisaki na Kishapu ziboreshwe hasa katika upatikanaji wa dawa, vifaa na wahudumu. Kwa kijiji cha Ilota , Serikali itenge bajeti kwa ajili ya ujenzi wa zahanati. Pia tunasisitiza kuwa wahudumu wa afya wanaodai wajawazito na wazee pesa waache mara moja hii ni pamoja na magari ya wagonjwa yanayodai wajawazito pesa kata Kisaki
- Kuwepo na mfumo wa kuwawajibisha viongozi wote wanaokiuka maadili ya kazi zao ili kuondokana na aina zote za rushwa na ukatili wa kijinsia hasa ukatili kwa wanawake na wasichana. Mfano viongozi wanaoruhusu video za ngono hadharani hasa kata ya Mshewe waache mara moja.
2 Viongozi wawakilishi hususan madiwani
na wabunge
Kutumia matokeo ya utafiti kudai uwajibikaji wa
serikali kwa wananchi katika ngazi zote kupitia bajeti, ripoti ya mkaguzi mkuu
wa serikali, kudai sera ya haki ya uhuru kwa wananchi na mikakati mbali mbali
ya maendeleo.
3 Taasisi za kitafiti, makundi ya Kiraia
na Vyombo vya Habari
- Kutumia uraghbishi kama mbinu ya kuibua masuala ya wanajamii na kujenga uwezo wa wanajamii kuhoji na kudai uwajibikaji
- Kuendeleza harakati za ukombozi ws wanawake kimapinduzi katika ngazi zote za maamuzi ikiwemo kitaifa, kikanda na kimataifa kw mfano kupitia mchakato wa kujenga malengo mapya ya Millenia ya 2015.
Limetolewa na:
UsuMallya
MkurugenziMtendaji
Mtandao wa Jinsia Tanzania (TGNP)
